Forum komarno.forumoteka.pl Strona Główna komarno.forumoteka.pl
Opis Twojego forum
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Właściciele Komarna

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum komarno.forumoteka.pl Strona Główna -> Komarno i okolice
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Piotr Wiernik



Dołączył: 07 Sty 2011
Posty: 148

PostWysłany: Sob Lut 08, 2014 7:18 pm    Temat postu: Właściciele Komarna Odpowiedz z cytatem

Zamieszczam wstępny fragment większej całości, która jest w trakcie pisania.
Właściciele i współwłaściciele Komarna
W dostępnej literaturze historycznej wymienia się kilku zaledwie właścicieli Komarna. Będące w obiegu osoby nie wyczerpują jednak wszystkich, które przewinęli się przez miasto. Przy tym interesująca jest droga, jaką każda z nich wchodziła w prawa własności prywatnego miasta.

Właściciele i współwłaściciele Komarna wywodzili się w większości z magnackich rodów, wielce znaczących w Królestwie Polskim i Galicji. Wymieniam je w kolejności alfabetycznej.
1. Balinieccy
2. Chodeccy
3. Czartoryscy
4. Dolscy
5. Kołowie
6. Lanckorońscy
7. Mieleccy
8. Ogińscy
9. Ostrorogowie
10. Potoccy
11. Radziwiłłowie
12. Rzewuscy
13. Wiśniowieccy

28 osób przez ponad 460 lat przewinęło się we władztwie miasta. Każda w swoim czasie, występowała w roli właściciela Komarna.
Stanisław Chodecki jr.
Otto Chodecki
Bruneta Chodecka
Paweł Koła
Jan Koła
Małgorzata z Balińca
Anna Koła
Jan Mielecki
Mikołaj Mielecki
Elżbieta Radziwiłł
Katarzyna Mielecka
Jan Ostroróg
Elżbieta Ostroróg
Jan Karol Dolski
Katarzyna Dolska
Michał Serwacy Wiśniowiecki
Anna Wiśniowiecka
Józef Tadeusz Ogiński
Michał Kazimierz Ogiński
Aleksandra Czartoryska
Antoni Lanckoroński
Ludwika Rzewuska
Kazimierz Lanckoroński
Leonia Potocka
Karol Lanckoroński
Małgorzata von Lichnowsky
Adelajda Lanckorońska
Karolina Lanckorońska
Wejście w prawo własności wynikało z dziedziczenia lub ożenku, a kolejność sprawowania komarniańskich rządów daje się wywieść z przeglądu rodowodów i innych zapisów historycznych. Nie dotyczy to Stanisława Chodeckiego, który był „twórcą miasta”.
• Stanisław Chodecki junior, syn Stanisław Chodeckiego senior (?- 1474) i Barbary Pileckiej(?- 1508).
• Otto Chodecki, syn Stanisława Chodeckiego seniora i Barbary Pileckiej.
• Bruneta Chodecka, córka Stanisława Chodeckiego seniora i Barbara Pileckiej. Zamężna: Paweł Koła.
• Jan Koła, syn Brunety i Pawła Koła. Żonaty: Małgorzata z Baliniec ( około 1500 -?), ślub około
1543.
• Anna Koła (?- 1574), córka Małgorzaty i Jana Koła. Zamężna: Jan Mielecki.
• Mikołaj Mielecki, syn Anny i Jana Mieleckich. Żonaty: Elżbieta Radziwiłłówna (1550- 1591).
• Katarzyna Mielecka (1569 -?), córka Mikołaja i Elżbiety Mieleckich. Zamężna: Jan Ostroróg, ślub 1592.
• Elżbieta Ostroróg, córka Katarzyny i Jana Ostrorogów. Zamężna: Jan Karol Dolski, ślub 1680.
• Katarzyna Dolska, córa Elżbiety i Jana Dolskich. Zamężna: Michał Serwacy Wiśniowiecki, ślub 1695.
• Anna Wiśniowiecka(1695 – 1732), córka Katarzyny i Michała Wiśniowieckich. Zamężna: Józef Tadeusz Ogiński.
• Michał Kazimierz Ogiński, syn Anny i Józefa Ogińskich. Żonaty: Aleksandra Czartoryska
( 1730- 1798), ślub 1761.
• Antoni Lanckoroński. Żonaty: Ludwika Rzewuska (1773-1839). Prawem nabycia ( kupna), Komarno przechodzi w jego ręce.
• Kazimierz Lanckoroński, syn Antoniego i Ludwiki Lanckorońskich. Żonaty: Leonia Potocka( 1821-1893).
• Karol Lanckoroński, syn Kazimierza i Leonii Lanckorońskich. Żonaty: Małgorzata von Lichnovsky
( 1863-1957).
• Karolina i Adelajda( 1903-1980) Lanckorońskie, córki Karola i Małgorzaty Lanckorońskich.
Własności Komarna w poszczególnych okresach historycznych miała różne znaczenie. Przede wszystkim była to własność ziemi i pożytków z niej płynących. W okresie Królestwa Polskiego właścicielowi przysługiwało prawo czerpania zysków z opłat i danin lokalnych pobieranych od mieszkańców, kupców, rzemieślników, także władza sądownicza w określonym zakresie i prawo ustanawiania władzy miejskiej. Zakres własności ewoluował w związku z rozwojem gospodarczym i cywilizacyjnym, przez jaki przechodziło Królestwo.
Wejście części ziem Korony w skład cesarstwa austriackiego, czyli rozbiór Polski, spowodował wprowadzenie rządów prawa austriackiego. Zachowano w pierwszej fazie prywatny charakter Komarna, także przywileje właściciela, jak na przykład sądownictwo dominalne, ale w zmienionych warunkach ustrojowych. Z czasem monarchia austrowęgierska zniosła prywatność miast, które taki status posiadały.
Właściciele pozostali przy swym majątku ziemskim i innych nieruchomościach położonych na ziemi, korzystając z nich w sposób niczym nieograniczony. W przypadku Komarna był on ogromny.
Dla przykładu Adelajda Lanckorońska dysponowała w latach 20 –tych XX wieku 7 tysiącami hektarów.
Zmiana statusu Komarna z miasta prywatnego na publiczny nie oznaczało zmniejszenie się w nim wpływów właścicieli. Był on przemożny, szczególnie w zakresie gospodarczym. Obszary dworskie, folwarki, dawały choćby pracę okolicznym mieszkańcom i to nie tylko w produkcji, ale i usługach.
Wnioskując o zgodę króla na utworzenie prywatnego miasta na prawie magdeburskich i uzyskując ja w roku 1473 ród Chodeckich pochodzący z Kujaw rządzi Komarnem kolejno przez rodzeństwo: Stanisława, Ottona i Brunetę. Stanisław Chodecki otwiera listę 28 właścicieli lub współwłaścicieli, prywatnego miasta Komarna. Władał miastem od jego założenia aż do swej śmierci w roku 1529.
Drugim w kolejności właścicielem, obejmującym we władanie miasto w drodze prostego dziedziczenia był Otto Chodecki brat Stanisława. Własnością dysponował od roku 1529 do śmierci w roku 1534. Wygląda na to, że zarówno Stanisław jak i Otto nie założyli rodzin lub odeszli bezpotomnie.
Po bezpotomnej śmierci Otto, Komarno przechodzi w ręce Brunety Chodeckiej jego siostry, która wyszła za mąż za Pawła Koła. Kołowie, herbu Junosza, magnacki ród Rzeczypospolitej, wygasły na przełomie XVI i XVII w. Jego przedstawiciele piastowali najważniejsze funkcje urzędnicze na Rusi Halickiej i Podolu w okresie panowania dynastii Jagiellonów. Występuje też pisownia ich nazwiska przez „l” - Kola. Z tego związku urodziła się między innymi Anna Koła.
Ona to wyszła za mąż około 1539 r. za Jana Mieleckiego wnosząc mu we wianie oddziedziczone i posiadane liczne dobra na ziemi lwowskiej i halickiej, w tym Komarno. Jan miał z żoną wzajemny zapis dożywocia. Władali Komarnem do śmierci Anny w 1574 r.( Jan zmarł w 1561 r.)
Kolejnym właścicielem Komarna zostaje Mikołaj syn Jana i Anny Mieleckich. Mikołaj ożenił się z Elżbietą Radziwiłłówną.
Córka z tego związku Katarzyna Mielecka po zamążpójściu za Jana Ostroroga wnosi Komarno we wianie. Z tą chwilą miastem włada ród wielkopolski Ostrorogów. Byli rodem magnackim z Wielkopolski, wywodzącym się z rodu Nałęczów.
Po zgonie Jana Ostroroga Komarno dziedziczy córka Elżbieta, która wychodzi za mąż za Jana Karola Dolskiego. Ich córka Katarzyna Dolska będąc po śmierci ojca dziedziczką Komarna wychodzi za mąż za księcia Michała Serwacego Wiśniowieckiego. Miasto przeszło we władanie kolejnego magnackiego rodu. Książę po raz pierwszy posługuje się tytułem hrabiego na Komarnie.
Wiśniowieccy byli rodem książęcym, pieczętujący się herbem Korybut, z którego pochodził król Polski i Wielki Książę Litewski Michał Korybut Wiśniowiecki.
Michał Serwacy Wiśniowiecki będąc właścicielem ogromnych dóbr podzielił je między swe córki, z których Anna otrzymała m.in. Komarno. Wychodzi ona za mąż za Józefa Tadeusza Ogińskiego przedstawiciela magnackiego rodu Ogińskich.
Ogińscy – magnacki ród książęcy pochodzenia ruskiego, który wziął swoje nazwisko od miejscowości Oginty, dziś w kowieńskim, pieczętujący się herbem własnym Oginiec, a wywodzący się od książąt na Kozielsku, będących odnogą według jednych smoleńskiej zaś według innych – czernihowskiej gałęzi dynastii Rurykowiczów.
Dzieci Józefa Tadeusza Ogińskiego i żony Anny działem z 4 kwietnia 1750 r. sporządzonym w Wiśniowcu podzielili między siebie fortunę rodziców. Michał Kazimierz Ogiński ich syn otrzymał m.in. Komarno.
Kazimierz Michał Ogiński ożeniony z Aleksandrą Czartoryską jest kolejnym właścicielem Komarna. Małżeństwo było bez potomstwa, stąd ich majątek został prawdopodobnie wystawiony na sprzedaż.
Komarno kupuje Antoni Lanckoroński ożeniony z Ludwiką Rzewuska. Według innej wersji, to ojciec Ludwiki Kazimierz Rzewuski kupuje miasto, a córka wnosi go po ślubie do majątku Lanckorońskich. Brak danych nie pozwala ustalić wiarygodnie, która wersja jest uprawniona. Pozostaje przy wersji pierwszej. Trudno jednak ustalić okoliczności wejścia w posiadanie Komarna przez Antoniego Lanckorońskiego Czy nabycie było z jego inicjatywy po śmierci Michała Kazimierza Ogińskiego, czy występowały jego dalekie związki rodzinne z Ogińskimi, co dawało prawo do dziedziczenia, bądź pierwokupu?
Majątek komariański przechodzi w ręce znanego arystokratycznego rodu i stan ten trwa do września 1939 r. Wskutek II wojny światowej majątki Lanckorońskich w Polsce i na Ukrainie zostały skonfiskowane, w tym i Komarno.
Lanckorońscy (Wodzisławscy), herbu Zadora byli starodawnym możnowładczym rodem polskim, który zamieszkiwał w ziemi krakowskiej i sandomierskiej. Ich herb Zadora jest jednym z przedstawionych na berle Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zadorowie należeli do wpływowego rodu, biorącego udział w działalności publicznej w Polsce ostatnich Piastów. Za tę działalność Władysław Łokietek nadał im Brzezie w ziemi krakowskiej. Ostatni z Piastów w 1370 roku w testamencie wraz z innymi majętnościami przekazał braciom z Brzezia również Lanckoronę.
Wszyscy, w swoim czasie władający Komarnem, to postacie zaliczane do magnaterii lub co najmniej majętnej szlachty. Były osobami wpływowymi, częstokroć, jak byśmy to dziś napisali, z pierwszych stron gazet. Wyraźnie widoczne są rodzinne powiazania i koligacje miedzy nimi. Rządy w Komarnie nie sprawowali osobiście, mając liczne obowiązki z tytułu ról, jakie odgrywali w życiu publiczny zarówno Królestwa Polskiego, jak później i w Galicji. Działali przez wyznaczone osoby ingerując w życie miasta w takim zakresie, jakim uważali to za stosowne.
Spróbujmy, choć w dużym uproszczeniu, ukazać pozycję niektórych właścicieli bądź współwłaścicieli miasta.
Stanisław Chodecki, z Chodcza, herbu Ogończyk( Powała), (? -1529). W latach 1492-1499 hetman polny koronny. Wojewoda ruski i podolski. Był dowódcą wojsk ziemskich na Rusi w 1492 i na Podolu w 1494. Był dowódcą obrony potocznej. Po 1493 został kasztelanem lwowskim. 13 kwietnia 1501 zostaje starostą lwowskim i starostą generalnym Rusi. W 1506 rozgromił Mołdawian pod Chocimiem. W tymże roku został marszałkiem wielkim koronnym, organizując obrady sejmu elekcyjnego. W 1509 bronił Kamieńca Podolskiego i Halicza przed wojskami mołdawskimi. W 1512 odniósł świetne zwycięstwo nad Tatarami w bitwie pod Wiśniowcem.
Otto Chodecki, herbu Powała, (1470 - 12 marca 1534 r. w Komarnie).Wojewoda krakowski od 1533 r., sandomierski od 1527 r., ruski od 1515 r., podolski od 1509 r., kasztelan lwowski od 1505 r., starosta lwowski, lubaczowski, kołomyjski i śniatyński. Za jego rządów w Komarnie Zygmunt I potwierdził miastu kolejne przywileje. W 1512 wziął udział w bitwie z Tatarami pod Wiśniowcem. W 1524 bronił Lwowa w czasie ataku wojsk tureckich i tatarskich. W 1531 uczestniczył w wyprawie hetmana wielkiego koronnego Jana Amora Tarnowskiego na Pokucie. Pochowany w Rohatynie.
Jan Koła z Dalejowa herbu Junosza (? - 1543), hetman polny koronny od 1529, kasztelan halicki, starosta kmionacki..Brał udział w wojnie mołdawskiej w 1506. W 1513 został podkomorzym, a w 1520 kasztelanem halickim. W 1529 został dowódcą obrony potocznej. Był pierwszym dowódcą tej formacji, którego tytułowano hetmanem polnym. Już, jako hetman odparł najazd hospodara mołdawskiego Piotra Raresza na Pokucie. 31 grudnia 1530 poniósł jednak porażkę w bitwie pod Chocimiem. W 1534 odrzucił zagony czambułów tatarskich atakujące Wołyń.
Jan Mielecki herbu Gryf (?- 1561) – od 1540 kasztelan wiślicki, potem wojewoda podolski, marszałek wielki koronny. W roku 1557 dowodził armią polską podczas wyprawy poswolskiej.
Mikołaj Mielecki herbu Gryf (1540- 11 maja 1585 w Krakowie) – hetman wielki koronny w latach 1579-1580, wojewoda podolski w latach 1569-1585, starosta sandomierski, nowokorczyński, grodecki, chmielnicki i doliński, kasztelan wojnicki.
Jan Ostroróg (13 stycznia 1561- czerwiec 1622 w majątku Komarno) , pisarz-pamiętnikarz, przyrodnik, wojewoda poznański. Przebywał głównie na Rusi Czerwonej( majątki, w tym w Komarnie). Prowadził wszechstronną działalność literacką. Autor m.in. poradnika myśliwskiego pt. "Myślistwo z ogary" z 1618 r. Wydał pierwszy podręcznik pszczelarstwa „Nauka koło pasiek”. Władysław Łoziński napisał o wojewodzie J. Ostrorogu, że był najznakomitszym gospodarzem swego czasu w Polsce, a jego Komarno mogło być akademią rolniczą dla całej ziemi lwowskiej.
Jan Karol Dolski herbu Kościesza (1637 – 1695) , marszałek wielki litewski od 1691, marszałek nadworny litewski od 1685, podczaszy wielki litewski od 1676, starosta piński. W czasie potopu szwedzkiego, na czele własnej chorągwi wziął udział w bitwie pod Warszawą. Uczestniczył w kampaniach wojny polsko-rosyjskiej 1654-1667. Jako pułkownik wziął w 1666 udział w tłumieniu rokoszu Lubomirskiego. W latach 1667 i 1668 był posłem na Sejm.. W 1670 został krajczym wielkim litewskim. Walczył w bitwie pod Chocimiem w 1673. Elektor Jana III Sobieskiego z powiatu pińskiego w 1674 roku. Wybrany posłem w 1676.
Michał Serwacy książę Wiśniowiecki, herbu Korybut ( 1680 - 16 września 1744) , hetman wielki litewski 1703–1707, 1710–1713 i od 1735, regimentarz wojsk litewskich od 1730, hetman polny litewski 1702–1703 i 1707–1709, wojewoda wileński od 1735, kanclerz wielki litewski od 1720, kasztelan wileński od 1703, m.in. starosta piński, wołkowyski .Był marszałkiem sejmu nadzwyczajnego w Lublinie w dniach 11 czerwca-19 sierpnia 1703.
Józef Tadeusz książę Ogiński ( 1693- 1736), w latach 1729- 1730 miecznik wielki litewski.
Michał Kazimierz książę Ogiński, (1728 -31 maja 1800), generał lejtnant, hetman wielki litewski 1768 – 1793, wojewoda wileński od 1764, pisarz polny litewski od 1748, cześnik wielki litewski od 1744, konsyliarz Rady Nieustającej, kompozytor, pisarz, poeta i dramaturg.
Antoni hrabia Lanckoroński ( 1760- 1830), rotmistrz kawalerii narodowej 1778 r., komisarz skarbu koronnego 1789 r., członek Komisji Edukacji 1791 r., szambelan austriacki i marszałek sejmu stanów galicyjskich 1825-29.
Kazimierz hrabia Lanckoroński ( 1802-1874), właściciel dóbr Wodzisław, Komarno, Rozdół, Chodorów, Jaworów, szambelan austriacki, członek dziedziczny Izby Panów.
Karol hrabia Lanckoroński ( 4 listopada 1848 w Wiedniu - 15 lipca 1933 w Wiedniu), polski historyk sztuki, członek PAU, kawaler maltański od 1873 roku, dziedziczny członek austriackiej Izby Panów. Był jednym z najbogatszych ludzi w Galicji. Fortunę Lanckorońskiego stawiano w Polsce na piątym miejscu. Był właścicielem majątków i pałaców w Rozdole, Komarnie, Jagielnicy, a także władał gruntami i lasami w Frauenwald w Styrii (Austria) i we Wodzisławiu (Polska).
Karolina hrabina Lanckorońska ( 11 sierpnia 1898 w Buchberg, Dolna Austria - 25 sierpnia 2002 w Rzymie), historyk i historyk sztuki, działaczka Polonii we Włoszech. W latach 1931-1937 wspierała finansowo konserwację świątyni w Komarnie. W latach 1936-1939 budowę nowej świątyni we wsi Chłopy. Jej projekt osobiście zamówiła i dokładnie omówiła z wybitnym architektem lwowskim
W. Dayczakiem. Miejscowi chłopi traktowali "swą hrabinę" z sympatią, która się potwierdziła w ciężkich latach II wojny światowej. Jednak, wedle słów Karoliny Lanckorońskiej, "to szczęście nie dane jej było na długo."
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Piotr Wiernik



Dołączył: 07 Sty 2011
Posty: 148

PostWysłany: Sob Lut 08, 2014 7:22 pm    Temat postu: Uwagi do tekstu Odpowiedz z cytatem

Czytelników proszę o ewentualne uwagi, korekty, uzupełnienia, za które będę wdzięczny. Pozdrawiam. PW
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
klisowska



Dołączył: 29 Lut 2008
Posty: 202

PostWysłany: Pią Lut 14, 2014 3:21 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Dziękujemy za bardzo ciekawe zestawienie! Wymaga dokładnego przestudiowania, zanim będziemy w stanie zgłosić jakies uwagi (o ile w ogóle Smile ). Pozdrowienia.
Katarzyna Lisowska
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum komarno.forumoteka.pl Strona Główna -> Komarno i okolice Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz dołączać plików na tym forum
Możesz ściągać pliki na tym forum